Biraz bilimsel bilgi


1 Aralık 2014
- 


Gönderen
Betül Ergün


Yazı dizimizin ilk bölümü biraz bilimsel olacak, sonraki bölümlerde daha pratik bilgilere yer vereceğiz ama öncelikle çocuk istismarının ne olduğunu bilmemiz lazım ki çocuklarımızı neye karşı koruyacağımızı bilelim. Dünyanın her yerinde, en gelişmiş ülkelerden en geri kalmış toplumlara kadar, her kültürde karşımıza çıkan çocuk istismarı; çocuğun büyüme ve gelişmesini olumsuz yönde etkileyen her türlü davranış olarak tanımlanır.

Çok önemli ve telafisi mümkün olmayan sonuçları olan çocuk istismarını önleme konusunda dünyada pek çok çalışma yapılmakta. Türkiye Cumhuriyeti'nin de imzaladığı “Çocukların Cinsel Suistimal ve Cinsel İstismara karşı Korunmasına İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi:  Madde 6 – Çocuklara yönelik eğitim:
Tarafların her biri,  çocukların ilk ve orta eğitim  sırasında,  cinsel  suistimal  ve cinsel istismarın  risklerinin yanı sıra, çocukların gelişme kapasitelerine  göre  uyarlanarak, kendilerini koruma  yollarına  ilişkin bilgileri  de almalarını  sağlayacak gerekli  yasal veya diğer tedbirleri alacaktır.  Ebeveynle birlikte işbirliği içinde sağlanacak olan bu bilgiler, yerine göre, cinsellikle ilgili bilgilerin daha genel bir kapsamında verilecek ve özellikle de yeni bilgi ve bilişim teknolojilerinin kullanımının  getirdiği  riskli durumlara  dikkat  çekilecektir.” Maddesinde de görüldüğü gibi velilerin işbirliği olmadan aslında çok da ilerleme sağlanamaz. Hem okulda hem evde çocuğun yaşına ve ruhsal durumuna uygun bilgiler verilerek ama korkutmadan çocukların kendilerini koruma yollarını öğretmeliyiz.

Peki çocuk istismarı nedir?

Dünya Sağlık Örgütü  Çocuk  istismarını  şöyle tanımlamaktadır: “Çocuğun sağlını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum ya da devlet tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan tüm davranışlar çocuğa kötü muameledir.” Tanım aynı zamanda çocuğun istismar ya da şiddet olarak algılamadığı ya da yetişkinlerin istismar olarak kabul etmediği davranışları da içinde alır. Davranışın mutlak, çocuk tarafından algılanması ya da yetişkin tarafından bilinçli olarak yapılması şart değildir.  Çocuğun sağlığı, fiziksel veya psikolojik  gelişimi için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ise “Çocuk İhmali” olarak tanımlanmaktadır.

Çocuk istismarında dört ana kategori vardır:
1.  Fiziksel istismar
2.  Duygusal istismar
3.  İhmal
4.  Cinsel istismar

1.  Fiziksel İstismar 
Vurma, sarsma, fırlatma, zehirleme, yakma, haşlama, suda boğma, havasız bırakma yollarıyla veya farklı bir yolla çocuğa zarar vermek. Kasıtlı olarak çocuğun hastalanmasına yol açmak.

2.  Duygusal İstismar 
Bir çocuğa devamlı duygusal olarak kötü muamelede bulunmak, çocuğun duygusal gelişimi üzerinde ciddi ve kalıcı olumsuz etkilere yol açmak. Duygusal istismar çocuğa değersiz ve yetersiz olduğunu, sevilmediğini ifade etme veya ona sadece başka birinin ihtiyaçlarını karşıladığında değer verme davranışını içerebilir. Çocuktan yaşına ve gelişimine uygun olmayan beklentilerde bulunma şeklinde ortaya çıkabilir. Çocuğu sık sık korkutma, sömürme ya da yozlaştırma  şeklinde görülebilir. Çocuğa yönelik kötü muamelelerin hepsi, belli bir düzeyde duygusal istismar içerir ama duygusal istismar tek başına da gerçekleşebilir.

3.  İhmal 
Bir çocuğun fiziksel ve/veya psikolojik ihtiyaçlarını sürekli aksatmaktır. Bu durum muhtemelen çocuğun sağlığında ya da gelişiminde ciddi bozulmayla sonuçlanır. İhmal, ebeveynin veya bakıcının, çocuğa yeterli gıda, barınma imkanı ve giysi temin etmeme, çocuğu fiziksel zarardan ya da tehlikelerden korumama, uygun tıbbi bakım ya da tedaviye ulaşımını sağlamama gibi davranışları içerebilir. Çocuğun temel duygusal ihtiyaçlarını ihmal etme ya da bu ihtiyaçlara cevap vermeme davranışlarını da kapsayabilir.

4.  Cinsel İstismar
Bir çocuğu veya genci zorla veya kandırarak cinsel faaliyetlere katmak olarak tanımlanan cinsel istismar, çocuğa karşı gerçekleştirilen istismar türlerinden  biridir. Cinsel istismar terimi, çok değişik biçimlerde tanımlanmıştır. Bu tanımlardan en geniş olanına göre cinsel istismar, yetişkin bir kimsenin, çocuğu cinsel doyumu için kötüye kullanmasıdır.

Çocukluk dönemi, cinsel gelişim ve bilgilenmenin henüz tamamlanmadığı bir süreçtir. Bu dönemde yaşanacak herhangi bir cinsel istismar eyleminin, özellikle aile içinden kaynaklanması çocukta meydana gelebilecek zararı daha da ağırlaşmaktadır. Cinsel istismar çocuklarda uzun süreli duygusal ve davranışsal etkilere, korku, depresyon, kızgınlık, düşmanlık ve uygunsuz cinsel davranışlara yol açar.

Kanun Maddelerinde Çocuk İstismarı
TCK'nin 226/1 maddesi uyarınca; bir çocuğa müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünleri vermek veya bunların içeriğini göstermek, okumak, okutmak veya dinletmek suçtur. Bunların içeriklerinin çocukların girebileceği veya görebileceği yerlerde gösterilmesi, sergilenmesi, okunması, okutulması, söylenmesi veya söyletilmesi de suç olarak kabul edilmiştir. Aynı maddenin 3. fıkrasında; müstehcen görüntü, yazı veya sözleri içeren ürünlerin üretiminde çocukların kullanılması hapis ve para cezası ile cezalandırılmıştır.
TCK'nin 227/1 maddesi uyarınca; çocuğun fuhuşa teşvik edilmesi, fuhşun yolunun kolaylaştırılması, çocuğun fuhuş için tedarik edilmesi, barındırılması, çocuğun fuhuşuna aracılık edilmesi fuhuş yaptırmak suçuna göre daha ağır ceza ile cezalandırılmıştır.
TCK'nin 103 maddesinde çocuğun cinsel istismarı, TCK'nin 104. maddesinde reşit olmayan çocuk ile cinsel ilişki fiili suç olarak düzenlenmiştir.

Bu ve benzeri kanunlara rağmen, Türkiye’de çocuk istismarı ve taciz olaylarının yılda 100 bini geçtiği, Adalet Bakanlığının verilerine göre yılda ortalama 7 bin çocuğun cinsel olarak istismar edildiği belirtilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’nün, dünya genelinde yaptırdığı son istatistikler göre yaklaşık 150 milyon kız ve 73 milyon erkek çocuğun cinsel şiddete maruz kaldığı tahmin edilmektedir. Tahmin edilmektedir diyoruz çünkü bu konuda yeterince araştırma yapılamamakta ve sağlıklı verilere ulaşılamamaktadır.

Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklardan yararlanabilirsiniz

ÇEÇEN A. R. (2007), Çocuk Cinsel İstismarı : Sıklığı, Etkileri ve Okul Temelli Önleme Yolları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 4 Sayı: 1, 1-17
SANDERSON C. (2010) Çocuğun Cinsel Eğitimi Ve Tacizden Korunma Rehberi. (Çev.) Hekimoğlu A. Şar F. İstanbul: Sistem
POLAT  O. (2007). Tüm Boyutlarıyla Çocuk İstismarı, Tanımlar. Ankara: Seçkin Yayınevi.
Akarca M. (t.y.). Çocukların Ceza Hukukundaki Yeri ve Çocukların Korunması http://www.anayasa.gov.tr/files/insan_haklari_mahkemesi/sunumlar/ym_4/Akarca.pdf 
http://www.5te1.cocukhaklariizleme.org/